Notkun rökhyggjunnar í samanburði við siðferðina

Siðferði mannsins snýst um að ákveða hvað er rétt og hvað er rangt. Eins og ég skrifaði um í seinasta færslu hefur siðleysinginn sem fylgir ekki sömu óformlegu reglur og meirihluti samfélagsins yfirburðarstöðu gagnvart hinum ef hann lendir í hagsmunabaráttu. Ef að tveir menn eru að tefla og annar þeirra spilar eftir venjulegum skákreglum á meðan hinn má gera hvað sem er verður aðeins ein úrslit. Jafnvel Kasparov myndi lenda í vandræðum með andstæðing sem alltaf væri að setja nýjum drottningum inn á borðið.Hann er samt sem áður skákmeistari sem gæti unnið venjulegan skák án þess að hafa mikið fyrir því. En hann mun tapa þessari skák, því hann hefur ákveðið sjálfur að hann ætlar að halda sig við venjulegar skákreglur.

Ef að til væri algild viðmið um gott og illt sem allir neyddust til að fara eftir sama hvernig stæði á myndu þau verja öllum gegn ágengni annarra. En svona viðmið eru ekki til, þar sem það getur verið miklu hentugari að hafa engin viðmið og því fer sem fer. Því er kerfi byggt á siðferði dæmdur til að landa undir járnhæl siðleysingja sem spila ekki eftir leikreglum samfélagsins. Á meðan reyna þeir að innleiða sama siðferðið sem þeir hafna sjálfir, þar sem auðvelt er að stjórna fólk sem fara eftir hamlandi takmörk. Ég held að framgang kristninnar stafar að verulegu leyti annars vegar út frá því að það er sjálfskapandi trúarbragð sem stefnir á heimsútbreiðslu og hins vegar vegna þess að auðvelt er að ná sínu fram í samfélag þar sem þegnarnir munu ekki ganga eins langt og "elítan".

En hvað um að skoða heiminn á öðruvísi hátt heldur en frá sjónarhorni góðs og ills? Er það ekki hægt?

Með því að skoða heiminn út frá viðmiðunum gott og illt er maðurinn að dæma til um öll verk og beitir þessum dómum til þess að ákvarða hvað hann gerir og gerir ekki. En það hefur engin áhrif á verknaðinn sjálf hvort hann sé góður eða slæmur. Væri ekki miklu betra að skoða atburði miðað við hvort þeir hafa eða hafa ekki tilætluð áhrif?

Vissulega er mat á árangri líka huglægt, en það er byggt á áþreifanlegum grundvelli, sem þýðir að rétt mat gefur alltaf betri niðurstöður, á meðan mat byggt á réttu og röngu segir ekkert til um það.

Sú hugmyndafræði sem ég mæli með, sem ég hef kallað rökhyggja vegna skorts á betra orði, byggist á eftirfarandi aðferðafræði.

Finna má ástæðu fyrir öllum verkum mannsins, sem sagt, það er alltaf til takmark sem reynt er að ná þegar hugsandi verur framkvæma eitthvað verk. Takmark rökhyggjunar er að meta hvaða aðferðir virka og hvaða aðferðir virka ekki til þess að ná settum takmarki, og nota matið til þess að framkvæma sú verk sem ber mestan árangur.

Rökhyggjan mín snýst um að gera það sem virkar, og felur í sér skilning um að aðrir eru að reyna að gera slíkt hið sama. Ef að allir höfðu það í huga að til eru aðferðir sem virka, aðrar aðferðir sem virka ekki og að það er líklegra til árangurs að beita aðferðum sem virka, væri auðveldari að sjá hagsmunarárekstar og bregðast við þeim. Samfélag sem byggist á rökhyggju ætti að geta haldið utan um sig sjálft vegna þess að einstaklingarnir sjá um að ekkert fari úrskeiðis.

Þar sem allir berjast á sömu forsendum hafa siðleysingjar ekkert forskot og eiga því erfiðara að hagnast á skaði samfélags þeirra.